حرامگوشت
حرامگوشت در اصطلاح فقهی به حیوانی گفته میشود که مصرف گوشت آن برای مسلمانان جایز نیست. این حرمت میتواند ذاتی (اصلی) یا عارضی باشد.[۱]
حرمت ذاتی: حیوانی که ذاتاً و به حکم اولیه شرع، گوشتش حرام است؛ مانند سگ، خوک و حیوانات درنده
حرمت عارضی: حیوانی که ذاتاً حلالگوشت بوده اما به دلیلی شرائط و عوارضی، حرام شده است. مانند گوسفند جَلّال نجاست خوار.[۲]
انواع حیوانات حرامگوشت
1- حیوانات خشکی
حیوانات خشکی به دو گروه اهلی و وحشی تقسیم میشوند.
الف) حیوانات اهلی:
سگ و خوک از حیوانات اهلی هستند که حرمت گوشت آنها قطعی و مورد اجماع مذهب شیعه است.[۳]
ب) حیوانات وحشی:
برای تشخیص حیوانات وحشی حلالگوشت از حرامگوشت، معیارهایی بیان شده است:
حیواناتی که طبیعت درنده و دارای دندان نیش و چنگال قوی هستند، مانند شیر، پلنگ، گرگ و روباه حراماند. قاعده در روایات چنین است: «حَرُمَ مِنَ السِّباعِ کُلُّ ذی نابٍ» (از درندگان، هر صاحب نیشی حرام است).[۴]
ج) حشرات و خزندگان: تمامی حشرات (مانند سوسک) و خزندگان (مانند مار و سوسمار) حرامگوشت هستند.[۵] تنها استثناء، ملخ است که به استناد روایات، خوردن آن حلال است.[۶]
د) حیوانات مسخشده: حیواناتی مانند فیل، میمون و خرس به عنوان حیوانات مسخشده معرفی شدهاند که خوردن گوشت آنها حرام است.[۷]
2- آبزیان (حیوانات دریایی)
به غیر از میگو و ماهیانی که دارای فَلْس (پولک) هستند، سایر آبزیان، چه ماهی بدون پولک (مانند کوسه و مارماهی) و چه دیگر موجودات دریایی (مانند خرچنگ، هشتپا، صدف و قورباغه) همگی حرامگوشت هستند.[۸]
معیار تشخیص ماهی پولکدار: وجود پولک به هر میزان، حتی اگر اصلی باشد و بعداً از بین برود (مانند ماهی کَنعَت)، برای حلیت کافی است.[۹]
3- پرندگان (طیور)
تشخیص پرندگان حلال از حرام بر اساس نشانههایی است که در روایات ذکر شده است:
پرندگان شکاری و دارای چنگال (ذی مِخلَب) حرام گوشت است خواه چنگال قوی داشته باشد مانند عقاب، شاهین و باز، و خواه چنگال ضعیف داشته باشد مانند کرکس.[۱۰] در مورد حرمت و حلیت کلاغ اختلاف وجود دارد.[۱۱]
پرندهای که صاف نگه داشتن بالها (صفیف) بیشتر از بال زدنش (دفیف) است، حرام است.[۱۲]
پرندهای که چینهدان (حوصلة)، یا سنگدان (قانصة)، یا خارِ پشت پا (صیصیّة) ندارد، حرامگوشت است. داشتن این سه مورد، از علائم پرندگان حلال هستند.[۱۳]
پرندگان مسخ شده: یکی از علل حرمت گوشت پرندگان مسخ است که این پرندگان عبارتند از طاووس، خفاش، زنبور.[۱۴]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۲70.
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۱70، مسئله ۱5.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۲70.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۲93؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص 113، باب 3، حدیث ۱.
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیله، ج ۲، ص 167، مسئله 5.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص 87، باب 37.
- ↑ امام خمینی، ج2، ص167، مسئله 5؛ نجفی، جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۲۹6.
- ↑ امام خمینی، ج2، ص166.
- ↑ همان.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۲98.
- ↑ همان، 299.
- ↑ همان، 304.
- ↑ همان، 306.
- ↑ نراقی، مستند الشیعة، ج15، ص74.