روش

روش شناخت موضوعات فقهی

واژۀ «روش» برگردان فارسی از کلمۀ انگلیسی ـ لاتین« Methodمتد» است که از واژۀ یونانی «متا» به معنای «درطول» و «اودوس» یعنی «راه»، گرفته شده و مفهوم آن درپیش‌گرفتن راهی برای رسیدن به هدف و مقصودی با نظم و توالی خاص است. روش، مجموعه طرقی است که انسان را به کشف مجهولات هدایت می‌کند، همچنین «روش» به مجموعه قواعدی اطلاق می‌شود که هنگام بررسی و پژوهش دربارۀ چیزی به کار می‌روند و مجموعه ابزار و فنونی است که آدمی را از مجهولات به معلومات راهبری می‌کند.

در ابتدا، مفهوم واژه «روش» روشن به‌نظر می‌رسد؛ اما با بررسی کاربردهای آن در مباحث مختلف از جمله علوم، ابهاماتی وجود دارد؛ از این رو «روش» گاه به جای «ابزار»، «راه» و حتی «منبع» تحقیق به کار می‌رود؛ مثلاً از علم اصول، همواره به‌عنوان روش استنباط فقه یاد می‌شود؛

اصطلاح روش، هم به خودِ راه اشاره دارد و هم به قواعد و ابزارهای رسیدن به آن؛ به عبارت دیگر «روش» فرایند عقلانی یا غیرعقلانی ذهن برای دست‌یابی به شناخت یا توصیف واقعیت و در معنای کلی‌تر، روش هرگونه چگونگی انتخاب راه و به‌ کارگیری ابزار مناسب برای رسیدن به مقصود است. درحالی‌که علم اصول، مجموعه‌ای از قواعدی است که به عنوان ابزار در اختیار فقیه قرار می‌گیرد.

منابع

• بیات، حجت الله، نیمه اول اجتهاد؛ 1جلدی،چاپ اول،قم: نشر موضوع‌شناسی،1401.
• ساروخانی، باقر؛ روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی؛3جلدی، چاپ هیجدهم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1393ش.