قمار
قمار یا شرط‌بندی به معنای بازی‌ای است که در آن افراد بر سر یک نتیجه نامشخص شرط می‌بندند و در صورت باخت، مبلغی به برنده پرداخت می‌کنند. این فعالیت می‌تواند شامل استفاده از ابزارهایی مانند کارت‌ها، تخته‌های شطرنج، یا سایر وسایل بازی باشد.
تعریف قمار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قمار به طور کلی به هر نوع شرط‌بندی که در آن بر سر پول یا چیزهای با ارزش اقتصادی انجام می‌شود، اطلاق می‌شود. این فعالیت معمولاً با هدف برنده شدن پول یا کالاهای با ارزش دیگر انجام می‌گیرد.بعضی قمار را به بازی با آلات قمار همراه با شرط‌بندی تعریف کرده‌اند. در این تعریف، دو عنصر شرط‌بندی و آلات قمار وجود دارد.[۱] برخی نیز تعریف آن را به عرف ارجاع داده و گفته‌اند: قمار معروف است.[۲]
حکم قمار در اسلام[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حکم تکلیفی
در فقه اسلامی، قمار حرام است و فقها بر این موضوع اتفاق نظر دارند[۳]. در قرآن کریم به عنوان «میسر» در ردیف «خمر» کار پلیدی که عملی شیطانی می‌باشد، یاد شده است [۴]. طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران، قمار جرم محسوب می‌شود و مجازات‌هایی از جمله حبس و شلاق برای مرتکبین در نظر گرفته شده است.
حکم وضعی
مالی که از راه قمار به دست می‌آید، از ملک مالک آن خارج و به ملک برنده منتقل نمی‌شود و تصرف در آن برای برنده حرام است و باید آن را به مالکش بازگرداند، خواه مال از یکی از دو طرف باشد یا از فردی سوم. چنانچه عین مال شرط شده در قمار از بین رفته باشد، تصرف کننده ضامن خواهد بود و باید مثل یا قیمت آن را به مالکش بپردازد. در ثبوت ضمان، تفاوتی میان بالغ بودن فرد برنده و بالغ نبودن وی نیست.[۵] [۶]
انواع قمار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بازی با آلات قمار یا همراه شرط‌بندی و برد و باخت است و یا بدون آن که در مجموع دو قسم می‌شود. اینک حکم هر یک:
- بازی با آلات قمار، خواه آلاتی که برای همین کار ساخته شده باشد، مانند پاسور و شطرنج و یا برای این کار ساخته نشده، لیکن بازی با آن در میان مردم رایج باشد، از قبیل گردو و تخم مرغ. این قسم در صورتی که همراه با شرط بندی باشد، بدون شک، حرام و مصداق قمار است. [۷] [۸] [۹]
- بازی با آلات قمار بدون شرط‌بندی برای سرگرمی و تفریح و مانند آن. بسیاری از فقها این قسم را نیز حرام دانسته‌اند.[۱۰] [۱۱] [۱۲] [۱۳] [۱۴]
لیکن برخی در حرمت آن اشکال و تامل کرده‌اند. [۱۵] بعضی تنها در نرد و شطرنج حکم به حرمت آن کرده و در غیر آن دو، جواز را مطابق اصل دانسته‌اند. [۱۶]
خطرات و مشکلات اجتماعی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
با گسترش فناوری، قمار به یکی از چالش‌های جدی اجتماعی تبدیل شده است. دسترسی آسان به انواع مختلف قمار بازی‌ها، خطر اعتیاد را افزایش داده و مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعددی را برای افراد و خانواده‌ها ایجاد کرده است.
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، واژۀ «قمر».
- ↑ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، واژۀ «قمر».
- ↑ حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۳، ص۴۹۴.
- ↑ مائده/سوره۵، آیه۹۰.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۴، ص۲۴.
- ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۱۰.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۴، ص۲۴.
- ↑ شهیدثانی، مسالک الافهام، ج۳، ص۱۲۹.
- ↑ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۱، ص۳۷۲.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ج۸، ص۲۲۱.
- ↑ حلی، ابوالقاسم‌جعفر، شرائع الاسلام، ج۴، ص۹۱۲-۹۱۳.
- ↑ حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۳، ص۴۹۴.
- ↑ شهید اول، الدروس الشرعیة، ج۲، ص۱۲۶.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۴، ص۲۴.
- ↑ خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک، ج۳، ص۲۷-۲۸.
- ↑ نراقی، احمد بن محمد، مستند الشیعة، ج۱۴، ص۱۰۵-۱۰۶.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قرآن کریم.
- انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، تراث الشيخ الأعظم، [بی جا]، [بی تا].
- خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک،مکتبة الصدوق، تهارن، 1405ق.
- شهید اول، الدروس الشرعیة،مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين، قم، [بی تا].
- شهیدثانی، مسالک الافهام،مؤسسة المعارف الاسلامية، [بی جا]، [بی تا].
- شیخ طوسی، المبسوط، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، تهران، 1387ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، واژۀ «قمر».
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، واژۀ «قمر».
- حلی، ابوالقاسم‌جعفر، شرائع الاسلام، استقلال، تهران، 1409ق.
- حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، [بی نا]، [بی جا]، [بی تا].
- محقق کرکی، جامع المقاصد،مؤسسة آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث، قم، 1408ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام،دار إحياء التراث العربي، بیروت، چاپ هفتم، 1362ش .
- نراقی، احمد بن محمد، مستند الشیعة،مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، قم، [بی تا].