متصدی شناخت مصداق در موضوعات
برای تشخیص ملاکات موضوعات مقیّد شرعی به تناسب آنها فقیه و همچنین متخصص و نیز عرف دخیلند؛ بدین ترتیب فقیه تشخیص معیارها و نوع قیود شرعی آنها و عرف و متخصص کشف معیارهای مفاهیم قیود لغوی و عرفی آنها را بر عهده دارند.[۱]
شناخت مصادیق موضوع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
غرض نهایی از موضوع‌شناسی، تشخیص مصادیق موضوعات در مقام عمل به تکالیف شرعی است که مبتنی بر ترتّب و مراحل قبلی صورت می‌گیرد.[۲]
هر موضوعی در خارج ممکن است در موقعیّت‌ها و وضعیت‌های مختلف به صورت‌های گوناگونی محقق شود که برخی از آنها قطعاً مصداق لفظ موردنظر نیست و برخی مصداق محسوب می‌شوند و البته در مواردی نیز مصداق‌بودن آنها مشکوک است.[۳]
بنابراین ترسیم صورت‌های مختلف تحقّق موضوع موردنظر در خارج، زمینه بررسی موارد مشکوک را فراهم می‌کند تا به کمک شاخص‌های مفهومی و شرعی، مصادیق موضوع موردنظر روشن شود.[۴]
متصدّی تشخیص مصادیق[ویرایش | ویرایش مبدأ]
معروف است که کار تطبیق موضوع بر مصداق خارجی و تشخیص مصادیق، به عهدۀ مکلّف است و فقیه، دخالتی بر آن ندارد.[۵]
با‌توجه به اینکه درباره تطبیق موضوعات بر مصادیق عرف عموماً مسامحه‌کار است، برخی از فقها تسامحات عرفی و رجوع به عرف را در چنین مواردی، معتبر و جایز نمی‌دانند.[۶]
البته روشن است در برخی از موضوعات تخصصی که برای عرف عام در شناخت آنها راهی نیست، مکلّف می‌تواند از باب رجوع به خبره به متخصص مربوطه رجوع کند؛ در عین حال اگر مکلّف، تشخیصی برخلاف نظر کارشناس داشت، می‌تواند به نظر خود عمل کند. [۷]
پانوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ ر.ک: بیات،حجت الله، نیمه اول اجتهاد، ص 111.
- ↑ ر.ک: بیات،حجت الله، نیمه اول اجتهاد، ص 111.
- ↑ ر.ک: بیات،حجت الله، نیمه اول اجتهاد، ص 111.
- ↑ ر.ک: بیات،حجت الله، نیمه اول اجتهاد، ص 111.
- ↑ ر. ک: فقیه، محمدتقی؛ البدایة و الكفایة؛ ص67.
- ↑ ر. ک: نائینی، محمدحسین؛ فوائد الأصول؛ ج4، ص574.
- ↑ ر.ک: بیات،حجت الله، نیمه اول اجتهاد، ص 112.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- بیات، حجت الله، نیمه اول اجتهاد، چاپ اول، انتشارات: موضوع شناسی، سال نشر: 1393 هـ ش.
- نائینی، محمدحسین؛ فوائد الأصول.
- فقیه، محمدتقی؛ البدایة و الكفایة.