ویکی‌موضوع

ویکی موضوع

نویسندگان	محققان حوزه و دانشگاه
نشانی اینترنتی	wikimozu.net
حوزه فعالیت	ابواب فقه
زبان	فارسی
مکان	قم
مالک	مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی
تاریخ افتتاح	۱۴۰۳
وضعیت	فعال

ویکی‌موضوع دانشنامه‌ای مجازی است که زیر نظر مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی فعالیت می‌کند. این دانشنامه رسالتش تببین موضوعاتی است که مستقیم و غیر مستقیم در عمل مکلفان مؤثر است. این موضوعات شامل همه عناوین مربوط به ابواب فقهی اعم از موضوعات منصوص، غیر منصوص، مقید شرعی و مستحدثه می شود.

مقالات ویکی‌موضوع در ساختاری معین تدوین شده و از ویژگی های منحصر به فرد این دانشنامه مجازی است. ویکی‌موضوع فعلاً با محدودیت‌هایی فعالیت می‌کند؛ اما در افق آینده این امکان وجود دارد که با مشارکت و هم‌افزایی علاقمندان در نوشتن مقاله‌ها، از نظر کمی و کیفی ارتقا یابد.

تاریخچه

مرکز موضوع شناسی احکام فقهی در راستای عمل به مأموریت ذاتی خود در اندیشه تدوین فرهنگ نامه موضوع شناسی بوده است. در همین راستا این مرکز بر آن شد که در گام‌های مقدماتی با راه اندازی دانشنامه مجازی موضوع‌شناسی احکام فقهی ویکی‌موضوع زمینه های تدوین فرهنگ نامه را فراهم کند.

این دانشنامه در سال ۱۴۰۳ به صورت آزمایشی کار خود را آغاز کرد.

اهداف

اهداف ویکی‌موضوع عبارتند از:

1. توسعه شناخت دقیق مباحث موضوع شناسی در فضای مجازی
2. بهره گیری از ظرفیت های فضای مجازی در توسعه مباحث موضوع شناسی
3. معرفی هر چه بیشتر جامعه هدف با مباحث موضوع شناسی
4. فراهم کردن مقدمات تدوین فرهنگنامه موضوع شناسی فقهی

سیاست‌ها

سیاست‌های حاکم بر ویکی‌موضوع عبارتند از:

1. اتقان و مستند بودن مطالب و پرهیز از ارائه مطالب ضعیف.
2. ارائه محتوای علمی حول عناوینی که به نوعی با موضوعات احکام مرتبط است.
3. بهره گیری از منابع دست‌اول و نظرات اساتید صاحب نظر در هر موضوع
4. رعایت احترام به صاحب نظران و واگذاری قضاوت با خوانندگان.
5. رعایت حقوق مؤلفین
6. بی طرفی

قلمرو

گستره محتوایی ویکی‌موضوع شامل تمام ابواب و عناوین فقهی و آنچه به لحاظ فعل مکلف حکم وضعی و یا تکلیفی به ان تعلق می گیرد، می شود. به معنای دیگر قلمرو ویکی‌موضوع ما سِوَی الحُکم است.

همچنین برای تقریب به ذهن و علمی بودن و بالا بودن سطح خواننده از لحاظ کمی و کیفی به مواردی که به نوعی دخالت در موضوعات دارند، اشاره و مقالاتی تهیه می‌گردد. که البته اکثرا از نوع مصداقی بوده و غیر از بحث موضوع شناسی، می تواند در بالا بردن سطح علمی و اطلاعات اقشار مختلف جامعه در موضوعات مختلف دینی و مذهبی کمک به سزایی داشته باشد.

جامعه هدف

موضوعات احکام فقهی دامنه‌ای بس گسترده دارد که فقیه برای استنباط حکم در تجزیه، تحلیل و تحدید موضوعات و مکلفین در تطبیق مفهوم بر مصداق برای عمل به تکلیف نیاز دارند موضوعات را بشناسند. بنابراین جامعه هدف ویکی‌موضوع تمام افراداند اگر چه به لحاظ مباحث علمی موضوع شناسی باید گفت که جامعه هدف ویکی اعم از طلاب، فضلا، مسئولان حاکمیتی، نخبگان، حوزویان و دانشگاهیان هستند.

وابستگی

ویکی‌موضوع از نظر سازمانی وابسته به مرکز موضوع شناسی احکام فقهی است که تدوین مقالات و نظارت محتوایی با همکاری گروه های علمی مرکز انجام می شود.

ساختار

ویکی‌موضوع از نظر محتوایی به صورت متمرکز تحت نظر معاونت علمی مرکز در کارگروه ویژه با همکاری سایر گروه‌های علمی فعالیت می‌کند و ارکان آن عبارتند از: مدیر، دبیر، نویسندگان، ناظران، ارزیابان، مسئولان فنی، ویکی‌سازان، و از نظر فنی وابسته به واحد فنی مرکز موضوع شناسی احکام فقهی است.

ویژگی‌ها

ویژگی‌های ویکی‌موضوع عبارتند از:

• ساختار منطقی و روشمند مقالات
• نظارت دقیق و قابل مشاهده بودن تاریخچه تغییرات برای بازدیدکنندگان
• قابلیت ویرایش دائمی مقاله‌ها.
• امکان بروزرسانی و افزودن اطلاعات مقاله‌ها.
• امکان بازیابی مطالب و تغییرات گذشته.
• ارتباط مدخل‌ها با یکدیگر.

شیوه‌نامه ویکی‌موضوع

با توجه به اساسنامه ویکی‌موضوع فعالیت آن در ویکی‌نویسی و ویکی‌سازی طبق این شیوه‌نامه خواهد بود:

انتخاب مدخل

مدخل‌ها از طریق گروه‌های علمی مرکز تعیین و در اختیار مدیر ویکی قرار می گیرد تا برای تدوین مقالات به نویسندگان ارائه شود.

زبان مدخل‌ها و مقالات

زبان مدخل ها و متن مقالات فارسی است اما در آینده به زبان‌های دیگر به ویژه عربی نیز توسعه می یابد.

ملاک و معیار اولویت‌بندی

ملاک در اولویت‌بندی انتخاب مدخل‌ها و تدوین مقالات دو چیز است:

اول: مباحث بنیادین موضوع شناسی (مباحثی در مَنهَج کلی در موضوع شناسی است که مورد نیاز همه گروه‌های علمی است.)

دوم: کاربردی بودن و نیاز مخاطبان

ساختار مقالات

ساختار محتوای هر مقاله در ویکی‌موضوع مربوط به هر مدخل طبق ساختار ذیل تدوین می شود:

الف: عنوان موضوع: دراین قسمت عنوان اصلی آمده و تمام مشتقات و الفاظ مترادف در پاورقی ذکر می گردد.

ب: نوع موضوع: در این قسمت باید مشخص شود مدخل مورد نظر از جهت میزان تصرف شارع در آن، در کدام دسته از موضوعات هَمگِن قرار می گیرد.

ج: موضوعات همگن: که می تواند در تعیین شاخص ها به موضوع منصوص یاری رساند.

د: کاربرد های فقهی موضوع: در این قسمت باید روشن شود مدخل مورد نظر درچه ابواب فقهی می تواند بیاید و ابهامات در آن چه پیامدهایی و روشن شدن آن چه کاربردهای فقهی دارد.

ه: علوم مرتبط با موضوع: در این قسمت باید روشن شود مدخل مورد نظر با چه دانش هایی مرتبط بوده که می توان با بهره گیری از آن دانش ها موضوع مورد نظر را بهتر تبیین کرد.

و: مفهوم (ماهیت) شناسی موضوع: در این قسمت به معنای لغوی و اصطلاحی مدخل مورد نظر با نگاه فقهی پرداخته می شود.

ز: شاخصه ها و قیود موضوع: چنانچه مدخل مورد نظر شاخصه ها و قیودی دارد که از نظر فقهی در شکل گیری ماهیت آن دخیل است با استفاده از مباحث قبلی در این قسمت ذکر می شود.

ح: مصداق موضوع: در این قسمت با توجه به مباحثی که در مفهوم شناسی، شاخصه ها و قیود مطرح شده است مصداق تعیین شده و به صورت مقاله تبیین گردد.

فرایند تدوین مقالات ویکی‌موضوع

با توجه به مأموریت خاص مرکز موضوع شناسی و به تبع آن ویکی‌موضوع در شناخت موضوعات احکام فقهی، فرایند تدوین مقالات به شرح ذیل است:

انتخاب مدخل

مدخل‌ها از طریق گروه‌های علمی انتخاب و اعلام می شود. مدخل‌ها باید دارای ویژگی های ذیل باشد:

• از موارد پرکاربرد، به روز و مورد نیاز مردم باشند؛
• از ظرفیت موضوع شناسی بر اساس شیوه نامه برخوردار باشند؛
• از ابهامات نسبی طبق ساختار مورد نظر در شیوه نامه برخوردار باشند؛

تدوین مقالات

با توجه به ساختار مقالات ویکی‌موضوع همه مقالات آن تولیدی است. مقالات توسط پژوهشگران تدوین می شود. منابعی که پژوهشگران می توانند از آنها استفاده و محتوا را طبق سیاست‌ها و ساختار مورد نظر ویکی‌موضوع، تنظیم کنند عبارت اند از:

• کتب لغت معتبر
• کتب فقهی معتبر
• کتب علمی معتبر
• مقالات معتبر

نظارت محتوایی مقالات

هر مقاله توسط ناظر نظارت و برای انجام اصلاحات به نویسندگان تحویل داده می شود و در نهایت از طرف مدیر ویکی‌موضوع تأیید می شوند.

بارگذاری

مقالات پس از تدوین، نظارت و تأیید برای بارگذاری و ویکی سازی آماده می شود.

ویرایش

این امکان وجود دارد که مقالات بارگذاری شده از طرف پژوهشگران ویکی‌موضوع به صورت مرتب ویرایش شوند.