نماز واجب
نماز واجب، به عمل عبادی خاصی گفته می‌شود که بر مسلمان لازم است، آن را انجام دهد. تعداد نمازهای واجب در دین اسلام اینگونه بیان می‌شود: نمازهای روزانه، نماز آیات، نماز طواف، نماز واجب به سبب نذر و عهد و قسم و اجاره، انجام نماز قضای پدر و مادر بر پسر بزرگتر، نماز میت، نماز عید. نماز روزانه، خود مشتمل بر پنج فریضه است: نماز صبح، نماز ظهر، نماز عصر، نماز مغرب و نماز عشا. در روز جمعه، به جای نماز ظهر نماز جمعه خوانده می‌شود. نماز عیدین در زمان حضور امام معصوم واجب است.
روایات نماز واجب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
روایات وجوب نمازهای روزانه در کتاب وسائل الشیعه در ذیل «باب وجوب الصلاة» آمده است.[۱] در این باب روایاتی از زراره به نقل از امام باقر (ع) آمده که نماز «مَوجُوب» یا «مَفروض» است.[۲] روایات وجوب نماز آیات نیز در باب وجوب نماز کسوف و آیات ذکر کرده‌اند.[۳] در «باب وجوب رکعتی الطواف الواجب» روایاتی آمده که حاوی وجوب نماز طواف است.[۴] صاحب وسائل بابی را به وجوب نماز میت اختصاص داده است.[۵]
روایات وجوب نماز قضاء پدر و مادر بر پسر بزرگتر در ذیل باب دوازهم، از ابواب قضاء الصلوات آمده است.[۶] فقها نمازهای واجب به سبب نذر و قسم و عهد و اجاره را در ذیل باب نمازهای واجب بیان کرده‌اند.[۷] وجوب نماز به سبب نذر و قسم و عهد به سبب اطلاق ادله نذر و قسم و عهد است و وجوب نماز به سبب اجاره و شرط ضمن عقد با عموم ادله وفاء به عقد و عموم «المؤمنون عند شروطهم» خصوصاً در شرط ضمن عقد ثابت می‌شود.[۸] نماز عیدین نیز بر اساس روایات در زمان حضور واجب است.[۹]
نوع و کاربرد موضوع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این موضوع از مخترعات شرعی است که در باب عبادات، کتاب الصلاة، بیان شده است.[۱۰]
انواع نماز واجب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نمازهای واجب برچند قسم هستند. برخی از آن‌ها روزانه اقامه می‌شوند و برخی دیگر مربوط به شرایط و مکان‌های خاص هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
نماز روزانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نماز واجب روزانه، پنج نماز است: دو رکعت نماز صبح، چهار رکعت نماز ظهر، چهار رکعت نماز عصر، سه رکعت نماز مغرب و چهار رکعت نماز عشا.[۱۱] هیچ اختلافی در تعداد این‌ها وجود ندارد.[۱۲] در سفر با شرایطی نماز چهار رکعتی به دو رکعت تبدیل می‌شود.[۱۳] نماز وسطی که تأکید بر انجامش شده، نماز ظهور است.[۱۴] نماز جمعه واجب تخییری است و مکلف مخیر بین نماز ظهر و جمعه است، هرچند افضل نماز جمعه است.[۱۵] البته برخی از فقهاء بنا بر احتیاط نماز جمعه را کافی از نماز ظهر نمی‌دانند.[۱۶]
نماز آیات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نماز آیات در وقت کسوف و خسوف و زلزله و هر چیز ترسناک آسمانی و زمینی واجب می‌شود.[۱۷] نماز آیات دو رکعت دارد و در هر رکعت پنج رکوع دارد.[۱۸]
نماز طواف[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نماز طواف بعد از تمام شدن طواف خانه کعبه، واجب می‌شود.[۱۹] نماز طواف باید پشت مقام یا اگر نشد در یکی از دو جانب آن خوانده شود.[۲۰] مشروعیت جماعت در نماز طواف محل اشکال است.[۲۱] لذا، باید فرادا خوانده شود و نمازگزار مخیر بین بلندخواندن و آهسته‌خواندن است.[۲۲]
نماز واجب به سبب نذر و عهد و قسم و اجاره[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نذر آن است كه انسان ملتزم شود كه كار خيرى را براى خدا به‌جا آورد، يا كارى را كه نكردن آن بهتر است براى خدا ترك نمايد.[۲۳] اگر مکلف نذر کند که فلان نماز مستحبی را بخواند، واجب است به نذر خود وفا کند.[۲۴] اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصيات آن را معيّن نكند، اگر يك نماز دو ركعتى بخواند كفايت مى‌كند.[۲۵] صیغه نذر «للّه علیّ» یا معنای آن مثلاً بگوید برای خدا بر من است که فلان کار را انجام دهم.[۲۶] عهد نیز مثل نذر بايد با صيغه خوانده شود و نيز كارى را كه عهد مى‌كند انجام دهد، بايد نكردنش بهتر از انجام آن نباشد.[۲۷]
اگر کسی قسم بخورد که کاری مثلاً نماز مستحبی را انجام دهد یا مثلاً مکروهی را ترک کند، باید به قسم خود عمل کند و چنانچه به قسم عمل نکند، باید کفاره بدهد.[۲۸] کاری را که می‌خواهد انجام دهد، باید مکروه و حرام نباشدو کاری را که می‌خواهد ترک کند، نباید واجب و مستحب باشد.[۲۹]
البته برخی از فقها در واجب بودن نماز در این موارد از تعبیر مسامحه استفاده کرده‌اند.[۳۰] چرا که واجب، وفا به نذر و عهد و قسم و اجاره است، نه اینکه نماز واجب باشد.[۳۱]
نماز قضای پدر و مادر[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نمازهای قضاء پدر چنانچه انجام ندهد، بر پسر بزرگتر واجب است.[۳۲] مگر آنکه پدر به جهت طغیان و سرکشی و سرپیچی نماز نخوانده باشد.[۳۳] اگر پدر مجنون باشد، قضاء نمازش بر پسر بزرگتر واجب نیست. [۳۴] نماز قضاء مادر بر پسر بزرگتر واجب نیست.[۳۵]
نماز میت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نماز میت باید قبل از دفن باشد.[۳۶] به این معنی که جایز نیست به تأخیر بیفتد نه اینکه بعد از دفن واجب نیست.[۳۷] نماز میت برای هر مرده مسلمانی واجب است. [۳۸] فرقی میان میت فاسق و عادل و شهید و قاتل ندارد.[۳۹] بر کافر جایز نیست و برای اطفال زیر شش سال نیز مستحب است.[۴۰] اگر مرده به دنیا بیاید، نماز مستحب نیست.[۴۱]
نماز عید فطر و عید قربان[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نماز عید قربان و نماز عید فطر در زمان حضور امام معصوم، واجب هستند.[۴۲] لکن، در عصر غیبت مستحب هستند[۴۳] با این حال، نباید تعداد قنوت آن کم یا زیاد شود.[۴۴] جماعت نماز عید فطر و عید قربان چنانچه فقیه جامع الشرایط یا نائب او انجام دهد، اشکال ندارد و در غیر آن، جماعت خواندن به قصد رجا باشد.[۴۵]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج4، ص7.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج4، ص7-8.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج7، ص419.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج13، ص200.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج3، ص95.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج8، ص276.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص514.
- ↑ خوئی، موسوعة الامام الخوئی، 1418ق، ج11، ص11.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج7، ص419.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص514.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص514.
- ↑ خوئی، موسوعة الامام الخوئی، 1418ق، ج11، ص13.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص514.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص516.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج2، ص265.
- ↑ شبیری، استفتائات(شبیری)، 1396ش، ج1، ص550.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص725.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص420726.
- ↑ امام خمینی، مناسک حج(امام و مراجع)، 1398ش، ص369.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج5، ص135.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج5، ص139.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج5، ص140.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(امام)، 1392ش، ص476.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(امام)، 1392ش، ص477.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(امام)، 1392ش، ص478.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج7، ص499.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(امام)، 1392ش، ص478.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(امام)، 1392ش، ص482.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(امام)، 1392ش، ص482.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیلة، 1392ش، ج1، ص142.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیلة، 1392ش، ج1، ص142.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج2، ص246.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج2، ص246.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج2، ص247.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج2، ص246.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص422.
- ↑ خویی، موسوعه الامام الخوئی، 1418ق، ج9، ص203.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص419.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص419.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص420.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج1، ص420.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، 1409ق، ج2، ص101.
- ↑ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، 1420ق، ج1، ص106.
- ↑ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، 1420ق، ج1، ص106.
- ↑ خمینی، استفتائات(امام)، 1392ش، ج2، ص305.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- حرعاملی، محمدبن‌حسن(1416ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، ناشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، نوبت چاپ: سوم، محل نشر: قم.
- خامنه‌ای، سید علی(1420ق)، اجوبة الاستفتائات، ناشر: الدار الاسلامیه، نوبت چاپ: سوم، محل نشر: بیروت.
- امام خمینی، روح الله موسوی(1392ش)، توضیح المسائل(امام)، ناشر: موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، نوبت چاپ: هشتم، محل نشر: تهران.
- خمینی، سید روح‌الله(1392ش)، استفتاءات(امام)، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، نوبت چاپ: اول، محل نشر: تهران.
- خمینی، سید روح‌الله(1392ش)، تحریر الوسیلة، ناشر: موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، نوبت چاپ: سوم، محل نشر: تهران.
- خویی، سید ابوالقاسم(1418ق)، مؤسوعه الامام الخوئی، ناشر: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی، چاپ: اول، محل نشر: قم.
- شبیری زنجانی، موسی(1396ش)، استفتائات(شبیری)، ناشر: انتشارات مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام، نوبت چاپ: اول، محل نشر: قم.
- یزدی، محمدکاظم(1409ق)، العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)، ناشر: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، نوبت چاپ: دوم، محل نشر: بیروت.