پرندگان مکروه
| پرندگان مکروه | |
 تصویر برخی پرندگان دارای گوشت مکروه: هُدهُد، سنگ چشم، چلچله، سبزقبا، زنبور خوار | |
| اطلاعات عمومی |
|---|
پرندگان مکروه به گروهی از پرندگان گفته میشود که خوردن گوشت آنها از نظر شرعی جایز است، اما به دلیل برخی ویژگیهای رفتاری، زیستی یا تغذیهای، خوردنشان دارای کراهت است. کراهت در این حکم به معنای ممنوعیت شرعی نیست، بلکه نوعی ترجیح برای پرهیز از مصرف این گونهها، به دلایل روایی، بهداشتی یا اخلاقی است.
این گروه، برخلاف پرندگان حرامگوشت، نشانههای حرمت مانند چنگالداری یا صافپرواز بودن را ندارند و از سوی دیگر، ویژگیهای برجسته پرندگان مستحب یا مطلوب نیز در آنها دیده نمیشود.
مفهوم کراهت در فقه، مرحلهای بین حلیت و حرمت است و احکام مرتبط با این پرندگان از جهت تغذیه، طهارت و استفاده در عبادات در مرز میان دو گروه اصلی قرار میگیرد. کراهت در اینجا نشانهٔ ترجیح شارع بر پرهیز از مصرف برخی گونهها برای سلامت، طهارت و رعایت بهداشت تغذیه است.
جایگاه فقهی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در تقسیمبندی شرعی پرندگان، سه دسته عمده مطرح است:
- پرندگان حلالگوشت: پرندگانی که خوردن گوشت آنها با رعایت شرایط ذبح شرعی (تذکیه) جایز است.
- پرندگان حرامگوشت: پرندگانی که خوردن گوشت آنها جایز نیست؛ یا ذاتاً حراماند (مثل پرندگان شکاری دارای چنگال) یا به سبب علت عرضی (نجاستخواری، ذبحنشده و غیره) حرام میشوند.
- مکروهگوشت: پرندگانی که گوشتشان شرعاً حلال است اما از نظر فقهی بنا بر دلایل روایی یا وضع زیستی/رفتاری ترک خوردنشان توصیه نشده است.
| دسته | حکم خوردن | ویژگیها |
|---|---|---|
| حلالگوشت | جایز و بیکراهت | دارای چینهدان، سنگدان، خارک پشت پا؛ بالزدن بیشتر در پرواز |
| مکروهگوشت | جایز با ترجیح ترک | سفارش روایی |
| حرامگوشت | ممنوع | دارای چنگال، صفیف بودن (در پرواز بالهای خود را صاف نگاه میدارد)، فاقد اندامهای مشخص گوارشی |
معیار پرنده مکروه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نشانههای مکروهبودن یک پرنده از منابع روایی و متون فقهی استخراج میشود، در واقع معیاری غیر از متون روایی برای مکروه شمردن یک پرنده وجود ندارد.
نمونههای پرندگان مکروه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
خانواده زنبورخوارها
- زنبورخوار کوچک(زنبور خوار سبز)
- زنبورخوار گلو خرمایی
- زنبورخوار معمولی
خانواده سبز قباها
- سبز قبا
- سبز قبای هندی
خانواده هُدهُد
- هُدهُد (شانه به سر)
خانواده چلچله ها
- چلچله رودخانه ای
- چلچله گلو قهوه ای
- چلچله کوهی
- چلچله بیابانی
- چلچله (پرستو)
- چلچله دمگاه حنایی(پرستوی دُمگاه صورتی)
- چلچله دُمگاه سفید
خانواده سنگ چشم ها
- سنگ چشم پشت سرخ
- سنگ چشم دُم سرخ
- سنگ چشم تورانی
- سنگ چشم پشت بلوطی
- سنگ چشم دُمگاه حنایی(سنگ دُم دراز)
- سنگ چشم خاکستری کوچک
- سنگ چشم خاکستری(سنگ چشم بزرگ)
- سنگ چشم بزرگ دشتی
- سنگ چشم سر حنایی(سنگ چشم کله سرخ)
- سنگ چشم پیشانی سفید
احکام فقهی مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- خوردن گوشت: گوشت پرندگان مکروه حلال است، ولی خوردن آن ثواب ندارد، در برخی روایات کم خوردن آن توصیه شده، جهت تغذیهٔ منظم پیشنهاد نمیشود.
- طهارت و نجاست: تمام اجزای پرندگان مکروه، در صورت تذکیه شرعی پاک هستند، استفاده از پر و پوست آنها در نماز مکروه اما صحیح است.
- نجاستخواریِ پرنده میتواند حکم مکروه بودن آن را به حرام تبدیل کند.